اولین اجلاس بهره‌وری علوم، تحقیقات و فناوری روز سه شنبه ۲۶ دی ماه ۱۴۰۲ با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، رئیس سازمان ملی بهره‌وری، رئیس سازمان اداری و استخدامی و خانواده بزرگ نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت مؤسسات و مراکز آموزش عالی در دو نوبت صبح و عصر در سالن همایش‌های دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
دکتر روح الله رازینی رئیس مرکز نظارت ارزیابی و تضمین کیفیت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این اجلاس با بیان اینکه بهره‌وری در دولت سیزدهم به صورت ویژه‌ای مورد توجه قرار گرفته است، گفت: رئیس جمهور همیشه تأکید بر بهره‌وری دانشگاه‌ها و تقویت نقش دانشگاه‌ها در بهره‌وری کشور داشتند به طوری که مقام معظم رهبری نیز به اهمیت بهره‌وری اشارات متعددی داشته‌اند. وی با بیان اینکه اجلاس بهره‌وری علوم، تحقیقات و فناوری در راستای گفتمان‌سازی و تقویت گفتمان بهره‌وری برگزار می‌شود، گفت: این اجلاس با هدف ارتقای گفتمان بهره‌وری در آموزش عالی برگزار شد که ۴۰۰ عضو هیأت علمی شبکه بهره‌وری در آموزش عالی کشور را تشکیل می‌دهند.رئیس مرکز نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت وزارت علوم افزود: نظام جامعی برای بهره‌وری تدوین شده است که که در این اجلاس رونمایی و به صورت نمادین چند دانشگاه کشور با دستگاه‌ها، تفاهم‌نامه بهره‌وری امضا می‌کنند و به عنوان دانشگاه معین در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند که در حال حاضر در ۹ استان این تفاهم‌نامه‌ها به امضا رسیده است. رازینی خاطرنشان کرد: در راستای بهره‌وری شاهد اقداماتی در زمینه کاهش زمان جذب اعضای هیأت علمی و در حوزه آمایش و حذف رشته‌هایی که ظرفیت اشتغال ندارند نیز بوده‌ایم.
***
دکتر میرسامان پیشوایی رئیس سازمان ملی بهره‌وری سخنران بعدی این اجلاس بود. وی در بخشی از سخنان خود گفت: مهم‌ترین دغدغه امروز نخبگان، پیشرفت کشور و تحقق رشد اقتصادی است، نام گذاری‌های هر سال از سوی رهبر معظم انقلاب بیانگر این اهمیت است، زیرا نام گذاری‌ها هر ساله در حوزه اقتصادی بوده است. رشد اقتصادی یا از طریق بهره‌وری یا سرمایه‌گذاری محقق می‌شود. وی افزود: بر اساس ماموریت‌های وزارت علوم، یکی از ریشه‌های بهره‌وری توسعه نوآوری و فناوری است. با توجه به وجود ۱۰ هزار شرکت دانش‌بنیان، ثمره این شرکت‌ها افزایش تعداد نیست؛ بلکه ارتقای بهره‌وری است و اقتصاد دانش بنیان زمانی حاصل می‌شود که بهره‌وری ارتقا یابد. رئیس سازمان ملی بهره‌وری ادامه داد: کل صادرات گاز روسیه ۳۵۰ میلیون متر مکعب در روز است؛ ولی ما سال گذشته در زمان اوج مصرف روزانه ۷۵۰ میلیون متر مکعب گاز مصرف کردیم، اگر فقط ۲۰ درصد گاز صرفه جویی کرده و صادر کنیم، سالانه ۱۱ میلیارد دلار درآمد خواهیم داشت که چند برابر بودجه عمرانی بسیاری استان‌های کشور است. فناوری می‌تواند روند مصرف انرژی را در کشور بهبود بخشد. وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: رتبه ایران در شاخص‌های تولید علم ۱۵ و ۱۶ و در شاخص نواری جهانی/GII رتبه ۶۰ است. معنای این تفاوت در رتبه‌های شاخص یادشده ابن است که بین تولید علم و تبدیل به ثروت فاصله داریم و به طور کلی به مراتب خوبی از دانایی رسیدیم؛ ولی دانایی به توانایی تبدیل نشده است.
رئیس سازمان ملی بهره‌وری همچنین به اهمیت ارتباط دانشگاه‌ها با دستگاه‌ها برای بهبود بهره‌وری اشاره کرد و اظهار داشت: دانشگاه معین کمیته بهره‌وری هر دستگاه امروز و در قالب تفاهم‌نامه‌هایی مشخص می‌شود.
***
دکتر محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز با تأکید بر ضرورت ارتقای بهره‌وری در آموزش عالی گفت: بهره‌وری مورد عنایت ویژه مقام معظم رهبری و رئیس جمهور است و از این رو وزارت علوم در نظر دارد بهره‌وری را در آموزش عالی ارتقا دهد.
وزیر علوم در این اجلاس با اشاره به ظرفیت بالای دانشگاه‌ها و پارک‌ها در زمینه علم و فناوری اظهار داشت: دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری می‌توانند در زمینه بهره‌وری گام‌های بزرگی بردارند به طوری‌که وزارت علوم می‌تواند در این زمینه محور و مدار شود.
وزیر علوم با بیان اینکه رویکردهایی در وزارت علوم در زمینه بهره‌وری وجود دارد و سعی می‌کنیم نوع رویکردمان با توجه به بهره‌وری باشد، اظهار داشت: وزارت علوم قصد دارد قوانین، مقررات و برنامه‌ها به گونه‌ای عملیاتی شوند که به بهره‌وری توجه شود.
زلفی‌گل ادامه داد: فرهنگ‌سازی از طریق قوانین و مقررات ایجاد می‌شود، به همین دلیل، اگر قوانین به درستی تدوین شوند، فرهنگ‌سازی به درستی اتفاق می‌افتد. نقش تربیتی، آموزشی و فناوری دانشگاه‌ها باید در بهره‌وری مورد توجه قرار بگیرد. به عنوان مثال یکی از شاخص‌های بهره‌وری در اقتصاد، جلوگیری از خام‌فروشی است و خام‌فروشی در اقتصاد، متفاوت از خام‌فروشی در آموزش عالی است.
وی افزود: اقدامات در زمینه بهره‌وری می‌تواند اقتصادی، آموزشی، سرمایه‌گذاری باشد. بهره‌وری مساوی است با منابع انسانی و منابع انسانی ضرب در مدیریت. اگر مدیریت کارآمد نداشته باشیم، شاخص‌های بهره‌وزی افزایش نخواهد یافت. نظام بهره‌وری با تغییر افراد متاثر نخواهد شد و به مسیر خود ادامه خواهد داد.
زلفی‌گل با بیان اینکه آموزش نخستین شاخص بهره‌وری است گفت: رسیدن به بهره‌وری در هر عرصه‌ای نیازمند آموزش است. پیشنهاد می‌کنم که مدیران پیش از پذیرش هر مسئولیتی ملزم به گذراندن دوره آموزشی باشند. وزارت علوم هم باید راه‌هایی برای افزایش بهره‌وری پیش بگیرد. ارتقای اعضای هیئت علمی باید بر اساس نقش آنها در افزایش بهره‌وری انجام شود. اگر قرار است رشد اقتصادی اتفاق بیفتد، سرمایه‌گذاری اقتصادی پرهزینه است؛ افزایش بهره‌وری راهکار مناسبی خواهد بود.
وی در پایان گفت: افزایش بهره‌وری بر اساس مزیت‌های نسبی موجود از جمله وظایف وزارت علوم است. آمایش آموزش عالی یکی دیگر از روش‌هایی است که به افزایش بهره‌وری منجر می‌شود. برای مثال سامانه جستجوی آزمایشگاه‌های مرجع به پژوهشگران کمک می‌کند که تجهیزات مورد نیاز خود را پیدا کرده و از آنها استفاده کنند.
***
همزمان در اولین اجلاس بهره‌وری علوم، تحقیقات و فناوری از سند نظام ارتقای بهره‌وری در وزارت علوم (ناب) رونمایی شد.
سند نظام ارتقای بهره‌وری در وزارت علوم (ناب) در اولین اجلاس دو روزه بهره‌وری وزارت عتف رونمایی شد. این دومین سندی است که در یکی از دستگاه‌های اجرایی با هدف تقویت گفتمان بهره‌وری در نظام آموزش عالی کشور و موسسات تهیه و تدوین شده است. همچنینپنج دانشگاه کشور با دستگاه‌های اجرایی، تفاهم‌نامه بهره‌وری امضاء کردندو به عنوان دانشگاه معین در کنار آن دستگاه خواهند بود. در ۹ استان کشور نیز، دانشگاه‌ها به عنوان معین دستگاه‌های اجرایی انتخاب شده‌اند. بر این اساسدانشگاه تهران با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دانشگاه علم و صنعت با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، دانشگاه علامه طباطبایی با وزارت اقتصاد و دارایی، دانشگاه شهید بهشتی با وزارت نیرو، دانشگاه تربیت مدرس با وزارت جهاد کشاورزی توسطروسای دانشگاه‌ها و نمایندگان دستگاه‌های اجراییبا هدف بهبود بهره‌وری تفاهم‌نامه همکاری امضا کردند.
***
دکتر میثم لطیفی رئیس سازمان اداری و استخدامی دیگر سخنران این اجلاس گفت: ما اگر بخواهیم‌در کشور رشد داشته باشیم ،رشد در گرو سرمایه انسانی و افزایش بهره‌وری است در این رشد نقش دانشگاه بسیار حایز اهمیت است و ما به بهره‌وری در دانشگاه و بهره‌وری از دانشگاه نیاز داریم.
وی با اشاره به سند نظام‌نامه ارتقای بهره‌وری گفت: این سند دومین سند ملیبهره‌وری است که تدوین شده و بهره‌وری تابعی از کارایی و اثربخشی است. وی ادامه داد: اگر در دانشگاه‌های ما دانش‌آموختگان بالاترین نمره را کسب کنند و میزان استنادات به مقالات دانشمندان ما هر سال بیشتر شود جنس همه این‌ها از کارایی است. وقتی اثربخشی معنی پیدا می‌کند که آموزش متناسب با نیاز جامعه باشد و مشکل و مسئلهای را حل کند. بهره‌وری علم به نافع بودن آن است. لطیفی ادامه داد: در دانشگاه انتظار می‌رود علاوه بر کار علمی یک سنجه‌ای وجود داشته باشد تا مشخص شود که آیا ما را به اهدافمان نزدیک کرده است یا خیر. وی با بیان اینکه خروجی ما از دانشگاه چیست،افزود: اگر به مجموعه بیانات مقام معظم رهبری و امام راحل توجه کنیم مشاهده می‌کنیم که انتظار از دانشگاه، دانشگاهی مطالبه‌گر، سیاسی، بیدار، نقش‌آفرین وپرورش دهنده است که این‌ها خیلی شاخص اقتصادی نیستند. رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور افزود: آنچه در فضای فنی و مهندسی روی می‌دهد راحت‌تر قابل اندازه‌گیری است ما نیازمند شاخص‌سازی دراین حوزه‌ها هستیم. وی با اشاره به گزارشی از بهره‌وری افزود: براساس گزارش بهره‌وری، طی سه سال گذشته بهره وری رو به رشد است. این در حالی است که دهه ۹۰ بهره‌وری ما منفی ۶ دهم بوده است و در سه سال گذشته روند رو به رشد شده است.
لطیفی افزود: بر اساس گزارش منتشر شده بهره‌وری، نکته قابل توجه این است که با افزایش سابقه کارکنان و با افزایش مدرک تحصیلی، بهره‌وری آنان کاهش پیدا کرده است که این جای بررسی دارد. وی همچنین به امضای تفاهم‌نامه معین بهره‌وری ۵ دانشگاه با ۵ دستگاه اجرایی به صورت نمادین اشاره کرد و افزود: این ایده خوبی است که توسط وزارت علوم پیگیری شده و در هر استان یک دانشگاه متولی افزایش بهره‌وری می‌شود. رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور در پایان سخنانش افزود: دولت آمادگی دارد هر ایده نو و خلاق که منجر به افزایش بهره‌وری شود را حمایت کند.